Từ Bắc vào Nam Việt Nam có tới 12 huyện đảo, đó là những nơi đã và đang khẳng định chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc.
Tổng diện tích lãnh thổ Việt Nam là 331.688 km², bao gồm khoảng 327.480 km² đất liền và hơn 4.200 km² biển nội thuỷ. Trong vùng biển nước ta có hơn 3.000 hòn đảo lớn, nhỏ và hai quần đảo lớn là Hoàng Sa và Trường Sa, khoảng 1.000 bãi đá ngầm.
Đảo của Việt Nam được chia thành hệ thống các đảo ven bờ và hệ thống các đảo xa bờ. Hệ thống đảo ven bờ có khoảng 2.800 đảo, phân bố tập trung nhất ở vùng biển các tỉnh: Quảng Ninh, Hải Phòng, Khánh Hòa, Kiên Giang.
Hiện nay ở nước ta có 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, trong đó có 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có biển, với 125 huyện ven biển và 12 huyện đảo. Vậy 12 huyện đảo thuộc tỉnh nào theo thứ tự 12 huyện đảo từ Bắc vào Nam: Huyện đảo Cô Tô, Vân Đồn, Cát Hải, Bạch Long Vĩ, Cồn Cỏ, Hoàng Sa, Lý Sơn, Trường Sa, Phú Quý, Côn Đảo, Kiên Hải, Phú Quốc
Quần đảo Hoàng Sa gồm 37 đảo, đá, bãi cạn, bãi ngầm… thuộc huyện Hoàng Sa, thành phố Đà Nẵng. Khu vực quần đảo nằm trên vùng biển rộng khoảng 30.000 km2.
Quần đảo Hoàng Sa gồm 2 cụm đảo chính là cụm Lưỡi Liềm ở phía tây, cụm An Vĩnh ở phía đông. Cụm Lưỡi Liềm có hình cánh cung hay lưỡi liềm, nằm về phía Tây quần đảo, gần đất liền Việt Nam, gồm 8 đảo chính là Đá Bắc, Hoàng Sa, Hữu Nhật, Duy Mộng, Quang Ảnh, Quang Hòa, Bạch Quy, Tri Tôn và bãi ngầm, mỏm đá. Ngoài các đảo như trên, quần đảo Hoàng Sa còn có nhiều đảo, đá, mỏm đá, cồn cát và bãi khác.
Dù đã bị chiếm đóng, vùng ngư trường Hoàng Sa rộng lớn truyền thống từ thời cha ông chưa bao giờ vắng tàu thuyền của ngư dân Việt. Ở vùng biển miền Trung, đặc biệt là tỉnh Quảng Ngãi, Quảng Nam, những chuyến tàu nạp đầy nhiên liệu, sáng rực đèn điện, thực phẩm... mỗi mùa đánh bắt lại căng cờ, chở theo những ngư dân can trường, dũng cảm hướng thẳng ra vùng biển Hoàng Sa.
Bao năm qua, không thiếu những chuyến ra khơi bão tố, trắc trở do thiên tai gió bão; và giờ đây ngoài gió bão ra thì còn có sự uy hiếp của tàu Trung Quốc ngăn dân ta khai thác tôm cá ở vùng ngư trường truyền thống, nhưng ngư dân vẫn không bỏ biển, không nản lòng. Bà con hiểu rằng sự hiện diện của tàu bè Việt Nam ở Hoàng Sa - vùng ngư trường truyền thống của tổ tiên để lại - là sự hiện diện của những cột mốc chủ quyền Tổ quốc.
Ngày 19-1-1974, Trung Quốc xua quân xuống cưỡng chiếm quần đảo Hoàng Sa lúc đó đang thuộc chủ quyền của Việt Nam Cộng Hòa. Trong hoàn cảnh có nhiều bất lợi, các quân nhân Việt Nam vẫn nổ súng chống lại kẻ xâm lược nhằm bảo vệ chủ quyền biển đảo quê hương, nhưng không thành công. Hoàng Sa bị Trung Quốc kiểm soát từ đó.
Nhưng Hoàng Sa là của Việt Nam! Chính phủ Việt Nam liên tục khẳng định trước cộng đồng quốc tế chủ quyền với quần đảo máu thịt này. Trong các năm 1979, 1981 và 1988, Bộ Ngoại giao Việt Nam đều có công bố các Sách trắng về chủ quyền của Việt Nam trên quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Đặc biệt, ngày 11-12-1982, Nhà nước ta đã tuyên bố thành lập huyện Hoàng Sa thuộc tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng. Đây là một khẳng định có tính pháp lý quyền quản lý hành chính của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa đang bị phía Trung Quốc chiếm giữ trái phép.
Từ ngày 1-1-1997, Đà Nẵng tách khỏi Quảng Nam, trở thành thành phố trực thuộc Trung ương, huyện đảo Hoàng Sa được đặt dưới sự quản lý của chính quyền thành phố Đà Nẵng. Trụ sở của cơ quan thường trú UBND huyện được đặt tạm trong trụ sở của Sở Nội vụ, tại số 132 đường Yên Bái, phường Phước Ninh, quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng. Hằng năm, HĐND, UBND thành phố Đà Nẵng đều giao chỉ tiêu ngân sách để UBND huyện Hoàng Sa duy trì tổ chức, hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước này.
Ngày 28-3-2018, Nhà trưng bày Hoàng Sa nằm trên đường Hoàng Sa, quận Sơn Trà, Đà Nẵng được khánh thành sau thời gian dài xây dựng và sưu tập tư liệu lịch sử. Công trình là thiết chế văn hóa, lịch sử có ý nghĩa như một dấu mốc chủ quyền để khẳng định, minh chứng sinh động, trực quan về quá trình khai phá, xác lập, bảo vệ chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa một cách thực sự, liên tục và hòa bình, phù hợp thực tiễn và luật pháp quốc tế.
12 huyện đảo Việt Nam
- Bạch Long Vỹ Xứ Sở Bào Ngư
- Bí ẩn của đảo Cát Bà
- Đảo Cô Tô thiên đường du lịch vùng Đông Bắc
- Vân Đồn khát vọng vươn lên của vùng đất Rồng
- Cồn Cỏ từ đảo Thép thành đảo Ngọc
- Lý Sơn tình người và lịch sử kiêu hùng
- Phú Quý thuần khiết và bình yên
- Hoàng Sa biển của ta, ta cứ giăng câu, thả lưới, giong thuyền
- Trường Sa thành phố nhỏ trên Biển Đông
- Sắc xanh ôm cả đất trời Côn Đảo
- Kiên Hải thiên đường trên biển Tây Nam
- Chạm tay vào Đảo Ngọc Phú Quốc